Styczeń 100 lat temu, 22 stycznia 1921 r., urodził się Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, najwybitniejszy przedstawiciel „pokolenia Kolumbów”. Już w pierwszych latach okupacji niemieckiej stał się jednym z najważniejszych głosów młodzieży podejmującej walkę o wolność. Jego śmierć w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego sprawiła, że stał się symbolem tragizmu losów swoich rówieśników i całego narodu. Sejm RP ustanowił rok 2021 Rokiem Krzysztofa K. Baczyńskiego. „Artysta zginął w wieku 23 lat, jednak poezja, którą intensywnie tworzył zaledwie przez kilka lat, jest dowodem jego wybitnego talentu. Poeta w swoich wierszach mówi o sprawach ważnych i ponadczasowych, takich jak wierność, miłość, Ojczyzna, ale też pokazuje tragiczną stronę ludzkiego życia, związaną z koniecznością wyboru, poświęceniem i strachem przed śmiercią” – podkreślono w uchwale. 50 lat temu, 20 stycznia 1971 r., Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, finansowanej ze składek społecznych. Odbudowa Zamku była nie tylko gestem propagandowym nowych władz PRL, ale również spełnieniem trwających 25 lat starań środowisk architektów, konserwatorów zabytków i historyków. Rocznica będzie obchodzona pod auspicjami UNESCO, które w 1980 r. wpisało Stare Miasto z Zamkiem Królewskim na Światową Listę Dziedzictwa. 60 lat temu, 16 stycznia 1961 r., na Wawel powróciła bezcenna kolekcja arrasów z czasów panowania króla Zygmunta Augusta, wywieziona w czasie wojny przez polskich muzealników. Aż do 1960 r. znajdowała się w pod opieką władz kanadyjskich. 50 lat temu, 25 stycznia 1971 r., w czasie kilkugodzinnego spotkania ze strajkującymi robotnikami w gdańskiej Stoczni im. Lenina Edward Gierek użył znanego zwrotu „Pomożecie?”, który w propagandzie komunistycznej stał się jednym z symboli jego rządów. 30 lat temu, 4 stycznia 1991 r., misję na stanowisku premiera zakończył Tadeusz Mazowiecki, pierwszy po II wojnie światowej niekomunistyczny szef Rady Ministrów. Osiem dni później jego następcą został Jan Krzysztof Bielecki. Luty 100 lat temu, 19 lutego 1921 r., w Paryżu podpisano polsko-francuską umowę polityczną oraz ściśle tajną konwencję wojskową, która zobowiązywała oba kraje do współdziałania na wypadek napaści ze strony Niemiec. 80 lat temu, 15 lutego 1941 r., na teren okupowanej przez Niemców Polski zrzucono pierwszych „Cichociemnych” – specjalnie wyszkolonych do walki konspiracyjnej żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych. Jako pierwsi dotarli do Polski tą drogą: mjr Stanisław Kostka-Krzymowski, rtm. Józef Gabriel Zabielski i kurier Czesław Raczkowski. 70 lat temu, 8 lutego 1951 r., w więzieniu MBP na Mokotowie na mocy wyroku komunistycznego sądu wojskowego wykonano wyrok śmierci na mjr. Zygmuncie Szendzielarzu „Łupaszce”, dowódcy 5. Wileńskiej Brygady AK. Szczątki Szendzielarza odnaleziono dopiero w 2013 r. w czasie ekshumacji przeprowadzonej na tzw. Łączce na warszawskich Powązkach. 50 lat temu, 10 lutego 1971 r., wybuchł strajk łódzkich włókniarek, jeden z największych w historii powojennej Polski. Strajk zakończył się wycofaniem przez komunistyczną władzę podwyżek cen żywności; w Łodzi udało się to, o co w grudniu 1970 r. walczyli robotnicy na Wybrzeżu. 40 lat temu, 17 lutego 1981 r., władze komunistyczne, po wielotygodniowych protestach studentów zgodziły się na zarejestrowanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Była to pierwsza w bloku komunistycznym organizacja studencka w pełni niezależna od władz i największa obok „Solidarności” organizacja antykomunistyczna. 30 lat temu, 15 lutego 1991 r., na spotkaniu prezydentów Polski i Czechosłowacji oraz premiera Węgier na zamku w węgierskim Wyszehradzie powołano do istnienia Trójkąt Wyszehradzki (przekształcony po rozpadzie Czechosłowacji w Grupę Wyszehradzką – V4), jedno z najważniejszych forów współpracy i zacieśniania więzi państw tej części Europy. Od 2016 r. 15 lutego obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Wyszehradzki. Marzec 100 lat temu, 17 marca 1921 r., Sejm Ustawodawczy uchwalił Konstytucję RP, która do historii przeszła jako konstytucja marcowa. Zapisy ustawy zasadniczej tworzyły w Polsce system parlamentarno-gabinetowy. Rola prezydenta została sprowadzona do funkcji reprezentacyjnych. Konstytucja zapewniała obywatelom wszystkie podstawowe swobody i gwarantowała równość wobec prawa. Senat RP ustanowił rok 2021 Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej. Jak napisano w uchwale, „rok 2021 to rok dwóch rocznic o niezwykłym znaczeniu dla polskiej tradycji konstytucyjnej: 230-lecia Konstytucji 3 maja i 100-lecia Konstytucji marcowej”. Senatorowie wskazali, że „powinniśmy pamiętać o konstytucjach, które były wyrazem troski naszych przodków o dobro Rzeczypospolitej, rozwój praw jednostki i stanowiły pozytywny wkład w europejskie dziedzictwo prawne”. 100 lat temu, 18 marca 1921 r., podpisano Traktat Ryski. Układ kończył trwającą od 1919 r. wojnę polsko-sowiecką, ustanawiał granicę obu państw i nakładał na bolszewików obowiązek zwrotu polskich dzieł sztuki i innych elementów dziedzictwa kulturowego. 40 lat temu, 19 marca 1981 r., rozpoczął się najpoważniejszy kryzys w stosunkach między władzami PRL a „Solidarnością”, nazwany później kryzysem bydgoskim. Jego bezpośrednią przyczyną była akcja milicji, w czasie której funkcjonariusze MO (pod dowództwem Henryka Bednarka) siłą usunęli z sali obrad Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy związkową delegację. Wywołało też bezprecedensowy w swojej skali protest, także strajkowy, społeczeństwa przeciw brutalności komunistycznej władzy. 100 lat temu, 20 marca 1921 r., odbył się plebiscyt, który miał rozstrzygnąć o podziale Górnego Śląska, przed I wojną światową należącego do Niemiec. W plebiscycie mogły głosować wszystkie osoby w wieku powyżej lat 20, które mieszkały lub urodziły się na obszarze plebiscytowym – łącznie ok. 1,2 mln osób. Frekwencja wyniosła 96,5 proc. Za przynależnością do Polski głosowało 40,4 proc. ludności, a do Niemiec – 59,5 proc. Dzięki zabiegom rządu niemieckiego w głosowaniu mogły wziąć udział osoby, które urodziły się na terenie plebiscytowym, a potem z niego wyemigrowały. Niemcy ściągnęły 182 tys. tzw. emigrantów, Polska – 10 tys. Łącznie takie osoby stanowiły 19,3 proc. głosujących. Niezadowolenie z wyników plebiscytu oraz sposobu jego przeprowadzenia doprowadziły do wybuchu III Powstania Śląskiego. Kwiecień 55 lat temu, 14 kwietnia 1966 r., w Gnieźnie odbyły się centralne obchody milenium chrztu Polski pod przewodnictwem prymasa Stefana Wyszyńskiego. 30 lat temu, 16 kwietnia 1991 r., działalność rozpoczęła Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie. Jej pierwszą siedzibą był dawny gmach Komitetu Centralnego PZPR. W inauguracyjnym notowaniu uczestniczyły akcje zaledwie pięciu spółek, w trakcie tej sesji złożono 112 zleceń. Początkowo sesje odbywały się raz w tygodniu. Maj 230 lat temu, 3 maja 1791 r., na Zamku Królewskim w Warszawie Sejm Wielki uchwalił Konstytucję 3 maja – pierwszą w polskiej historii, drugą na świecie ustawę zasadniczą regulującą formę rządów. Sejm ustanowił rok 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja. „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, świadomy znaczenia Konstytucji 3 Maja jako ważnego elementu pamięci zbiorowej, oddając hołd wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego wiekopomnego aktu – myślicielom politycznym, posłom na Sejm Czteroletni, przedstawicielom ówczesnego obozu patriotycznego oraz pokoleniom Polaków, których niezłomna walka pozwoliła na przetrwanie lat niewoli i odzyskanie niepodległości, zachęca do refleksji nad dziedzictwem Konstytucji 3 Maja” – zaznaczyli posłowie. 120 lat temu, 20 maja 1901 r., strajk polskich dzieci we Wrześni przeciwko nauczaniu w języku niemieckim doprowadził do ukarania 14 uczniów karą chłosty. Był to szczytowy moment wydarzeń, które odbiły się szerokim echem we wszystkich zaborach i stały się symbolem brutalnej germanizacji. Kilka miesięcy później, w listopadzie 1901 r., przed sądem w Gnieźnie stanęło 25 uczestników strajku. Sąd uznał, że był to bunt i zakłócenie porządku publicznego. Uczestników strajku skazano na kary od dwóch do dwóch i pół miesiąca więzienia. 100 lat temu, 2 maja 1921 r., wybuchło III Powstanie Śląskie, ostatni zryw ludności Śląska, który przesądził o korzystnym dla Polski podziale regionu. Pod wrażeniem powstania Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego, czyli ponad 11 tys. km km², zamieszkanego przez ponad 2 mln ludzi, do Polski przyłączono 29 proc. terenu, ale aż 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna. Podział był też korzystny dla Polski gospodarczo – na przyłączonym terenie znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni, 22 z 37 wielkich pieców oraz 9 z 14 stalowni. Sejm RP ustanowił 2021 r. Rokiem Powstań Śląskich. W uchwale czytamy: „Hołd Powstańcom Śląskim za ich patriotyzm i umiłowanie polskości oraz męstwo i hart ducha w walkach w latach 1919–1920–1921, które przyczyniły się do objęcia części Górnego Śląska, po sześciu wiekach podlegania czeskiej i niemieckiej jurysdykcji, przez odradzające się Państwo Polskie”. 100 lat temu, 29 maja 1921 r., rozpoczęły się prace przy budowie tymczasowego portu wojennego i schroniska dla rybaków we wsi Gdynia na Pomorzu. Inwestycja ta była zaczątkiem przyszłego portu morskiego w Gdyni, która stała się najważniejszą inwestycją infrastrukturalną II RP. 95 lat temu, 12 maja 1926 r., marszałek Józef Piłsudski na czele wiernych mu oddziałów rozpoczął zbrojną manifestację przeciwko rządowi premiera Wincentego Witosa. Jego działania rozpoczęły trzydniowe walki na ulicach Warszawy. Zamach stanu przeszedł do historii jako zamach majowy. Jego wynikiem było ustąpienie prezydenta i dymisja premiera oraz przejęcie rzeczywistej władzy przez Piłsudskiego i jego zwolenników. W wyniku trwających trzy dni walk zginęło 379 osób, wśród nich 164 cywilów. 40 lat temu, 13 maja 1981 r., na Placu św. Piotra doszło do zamachu na papieża Jana Pawła II. Ojciec Święty został ciężko ranny. Bezpośrednim sprawcą zamachu był Turek Mehmet Ali Ağca, ale nie udało się definitywnie ustalić, kto stał za próbą zabicia papieża. 40 lat temu, 28 maja 1981 r., zmarł prymas Stefan Wyszyński. Sejm RP ustanowił rok 2021 Rokiem Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego. „Był nie tylko głosicielem uniwersalnych wartości chrześcijańskich, ale także mężem stanu, który mawiał: Kocham Ojczyznę więcej niż własne serce. Służył Polsce i występował w Jej imieniu, domagając się od komunistycznych władz poszanowania wolności religijnej i broniąc polskiej kultury. Podkreślał konieczność zrozumienia znaczenia wolności Narodu, która dla każdego obywatela winna być wielkim dobrem i rzeczywistą wartością. Wolność Narodu była dla Prymasa Tysiąclecia priorytetem działalności kapłańskiej i społecznej. Swoje nauczanie kard. Stefan Wyszyński opierał na człowieku, którego dobro powinno być centrum życia społecznego i gospodarczego każdej społeczności” – przypomniano w uchwale. Czerwiec 65 lat temu, 28 czerwca 1956 r., w Poznaniu wybuchły strajki i manifestacje robotnicze, które przerodziły się w krwawo stłumione walki uliczne. W starciach na ulicach Poznania zginęło lub zmarło od ran 57 protestujących i 8 osób funkcjonariuszy władz. 45 lat temu, 25 czerwca 1976 r., na wieść o podwyżkach cen żywności w Radomiu Ursusie, Płocku i innych ośrodkach przemysłowych wybuchły strajki, które zakończyły się brutalną interwencją jednostek milicji oraz ZOMO. 30 lat temu, w dniach 1–9 czerwca 1991 r., Jan Paweł II odbył czwartą pielgrzymkę do Polski. Papież odwiedził Koszalin, Rzeszów, Przemyśl, Lubaczów, Kielce, Radom, Łomżę, Olsztyn, Włocławek, Płock, Białystok i Warszawę. Podczas tej pielgrzymki nauczał przede wszystkim o Dekalogu. Kontynuował swoją pielgrzymkę 13–15 sierpnia. Odwiedził Kraków, Wadowice oraz Częstochowę. Wziął udział w uroczystościach zakończenia VI Światowych Dni Młodzieży w Częstochowie. Lipiec 80 lat temu, 4 lipca 1941 r., we Lwowie Niemcy rozstrzelali na Wzgórzach Wuleckich 37 polskich intelektualistów, głównie profesorów Uniwersytetu Jana Kazimierza i Politechniki Lwowskiej. 80 lat temu, 30 lipca 1941 r., w Londynie podpisano porozumienie polsko-sowieckie, które przeszło do historii jako układ Sikorski-Majski. Zgodnie z jego postanowieniami przywrócono stosunki dyplomatyczne między Polską a Związkiem Sowieckim i rozpoczęto zwalnianie z sowieckich więzień i łagrów przebywających tam obywateli Polski, którzy mogli wstępować w szeregi Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS pod dowództwem gen. Władysława Andersa. 70 lat temu, 31 lipca 1951 r., rozpoczął się jeden z najgłośniejszych procesów pokazowych stalinowskiej Polski, nazwany generalskim, w którym obok gen. Jerzego Kirchmayera o szpiegostwo oskarżono: gen. Stanisława Tatara, gen. Franciszka Hermana, gen. Stefana Mossora oraz płk. Mariana Jureckiego, płk. Stanisława Nowickiego, płk. Mariana Utnika, mjr. Władysława Romana i kmdr. ppor. Szczepana Wacka. 13 sierpnia ogłoszono wyroki. Gen. Kirchmayer, podobnie jak gen. Tatar, Mossor i Herman, skazany został na dożywocie. Pozostałym oskarżonym wymierzono kary 12 i 15 lat więzienia. Kilkunastu niższych rangą oficerów skazano później na śmierć w tzw. procesach odpryskowych. 5 lat temu, 8 lipca 2016 r., w Warszawie rozpoczął się szczyt państw NATO. W jego trakcie zadecydowano o wzmocnieniu wschodniej flanki Sojuszu, przedłużeniu misji w Afganistanie po roku 2016 i większym zaangażowaniu w walkę z tzw. Państwem Islamskim. 5 lat temu, 26–31 lipca 2016 r., odbyły się 31. Światowe Dni Młodzieży w Krakowie. Ich głównym punktem była pielgrzymka do Polski papieża Franciszka. 28 lipca, w związku z obchodami 1050-lecia chrztu Polski, odprawił on uroczystą eucharystię z polskimi biskupami na błoniach jasnogórskich w Częstochowie. 29 lipca papież Franciszek odwiedził były niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau. Sierpień 120 lat temu, 3 sierpnia 1901 r., w Zuzeli na Mazowszu urodził się Stefan Wyszyński, arcybiskup warszawsko-gnieźnieński, prymas Polski, nazywany Prymasem Tysiąclecia. 80 lat temu, 14 sierpnia 1941 r., w niemieckim obozie koncentracyjnym zginął franciszkanin o. Maksymilian Kolbe, który poświęcił swoje życie za Franciszka Gajowniczka. 30 lat później, 17 października 1971 r., o. Kolbe został beatyfikowany, a w 1982 r. papież Jan Paweł II ogłosił go świętym. Wrzesień 200 lat temu, 24 września 1821 r., w Laskowie-Głuchach koło Radzymina na Mazowszu urodził się Cyprian Kamil Norwid. Jest uważany za jednego z najoryginalniejszych polskich poetów, jednego z ostatnich przedstawicieli romantyzmu; często zaliczany do grona polskich wieszczów narodowych. Przez lata jego twórczość pozostawała zapomniana. Została przywrócona polskiej kulturze dzięki poetom młodopolskim. W latach siedemdziesiątych została ponownie ożywiona dzięki wykonawcom poezji śpiewanej. W uznaniu zasług Cypriana Norwida dla polskiej sztuki i polskiej kultury, w 200-lecie jego urodzin, Sejm podjął uchwałę ustanawiającą rok 2021 Rokiem Cypriana Kamila Norwida. Jak głosi uchwała, „w swojej twórczości Norwid odwoływał się do narodowej i europejskiej tradycji, a zarazem był odważnym nowatorem oraz krytykiem różnych przejawów życia społecznego i politycznego. Patriotyzm podnosił do rangi najwyższej wartości. Podobnie ujmował jako świadomy oraz głęboko wierzący katolik kwestie etyczne, filozoficzne oraz teologiczne”. 100 lat temu, 12 lub 13 września 1921 r., we Lwowie urodził się Stanisław Lem, pisarz science fiction, futurolog, filozof, poruszający w swojej twórczości kwestię techniki, natury człowieka i jego miejsca we wszechświecie. Był najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem. Został odznaczony Orderem Orła Białego i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Sejm ustanowił rok 2021 Rokiem Stanisława Lema. „W swoich rozważaniach nad kondycją współczesnego człowieka, skutkami postępu technicznego i cywilizacyjnego dostrzegał wiele zagadnień fundamentalnych dla kultury i myśli współczesnej. Przestrzegał przed negatywnymi skutkami technicznego rozwoju cywilizacji, a jego prace teoretyczne i prognozy futurologiczne mają znaczący wpływ na definiowanie miejsca ludzkości we wszechświecie i prognozowanie jej losu” – podkreślono w uchwale. Dodano, że Lem „większość życia spędzając w systemie komunistycznym, w swych utworach wielokrotnie przemycał krytykę systemów totalitarnych, a jego książki były przejawem wolności w myśleniu i nieskrępowanej wyobraźni”. 45 lat temu, 23 września 1976 r., powstał Komitet Obrony Robotników, pierwsza jawna organizacja opozycyjna wobec władz PRL. Bezpośrednim powodem jej powołania był sprzeciw wobec represji po strajkach robotniczych w Radomie i Ursusie. Celem działaczy KOR było niesienie pomocy prawnej, lekarskiej i finansowej prześladowanym robotnikom oraz rejestrowanie i ujawnianie przypadków łamania przez organa władzy przepisów obowiązującego prawa. 40 lat temu, 5 września 1981 r., w Gdańsku rozpoczął się I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Brało w nim udział blisko 900 delegatów reprezentujących 42 organizacje regionalne związku. Było to pierwsze w komunistycznej Polsce legalne zgromadzenie, którego uczestnicy formułowali daleko idący program przemian społecznych i politycznych. Niemal wszystkie przyjęte uchwały wyrażały nadzieje na dalszą budowę samorządnej Rzeczypospolitej. Opublikowane 8 września 1981 r. „Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej” wyrażało nadzieję, że do podobnych przemian dojdzie w pozostałych krajach bloku wschodniego. Zjazd uważany jest za zwieńczenie karnawału „Solidarności”. Październik 100 lat temu, 9 października 1921 r., w Radomsku urodził się Tadeusz Różewicz. Jest autorem ponad 50 tomów wierszy, przetłumaczonych na kilkadziesiąt języków. Napisał kilkanaście dramatów, scenariusze filmowe wspólnie z bratem Stanisławem i Kornelem Filipowiczem. Poeta debiutował w 1947 r. tomem „Niepokój”. Po doświadczeniach wojny, według Różewicza, niemożliwe było uprawianie poezji takiej jak dawniej. Był jednym z pierwszych poetów, którzy zareagowali na okrucieństwa wojny nie tylko treścią poezji, lecz i zmianą jej formy, odrzuceniem romantycznego sztafażu, surowym obrazowaniem. Zmarł 24 kwietnia 2014 r. Sejm ustanowił rok 2021 Rokiem Tadeusza Różewicza. „Wnikliwy obserwator życia codziennego, społecznego i politycznego. Nieobojętny, pełen czułości dla świata i empatii dla szarego człowieka – bohatera. Poprzez nową poetycką formę precyzyjnie definiował kryzys współczesnego świata, jak i rozdarcie współczesnego człowieka” – czytamy w uchwale przyjętej przez Sejm. 80 lat temu, 15 października 1941 r., Niemcy wprowadzili na terenie Generalnego Gubernatorstwa karę śmierci dla Żydów opuszczających nielegalnie getta i dla Polaków udzielającym im schronienia. 65 lat temu, 21 października 1956 r., na I sekretarza KC PZPR został wybrany Władysław Gomułka. Jego wybór oraz zorganizowany trzy dni później wielki wiec na Placu Defilad były szczytowym momentem „polskiego Października” – fali przemian doprowadzających do częściowego demontażu komunistycznego systemu totalitarnego. Tydzień później z internowania został zwolniony prymas Stefan Wyszyński. 30 lat temu, 27 października 1991 r., odbyły się pierwsze w III RP w pełni wolne wybory parlamentarne. O ich wyniku w dużej mierze zdecydowała przyjęta przez Sejm kontraktowy ordynacja proporcjonalna, nieprzewidująca ogólnopolskiego progu wyborczego. Takie prawo wyborcze, w połączeniu z kształtującym się systemem partyjnym, zaowocowało niezwykle rozbitym składem Sejmu. Zasiedli w nim reprezentanci aż 24 ugrupowań, co w dłuższej perspektywie uniemożliwiło stworzenie trwałej większości sejmowej. Listopad 105 lat temu, 5 listopada 1916 r., państwa centralne (Austro-Węgry i Niemcy) ogłosiły niepodległość Polski. Akt dwóch cesarzy ogłaszał utworzenie Królestwa Polskiego z własną armią i rządem, sprzymierzonego z państwami centralnymi. Akt 5 listopada jest uznawany za symboliczny początek odradzania się instytucji państwa polskiego. 20 lat temu, 22 listopada 2001 r., prezydent RP Aleksander Kwaśniewski wydał, na wniosek Rady Ministrów, postanowienie o wysłaniu Polskiego Kontyngentu Wojskowego do Afganistanu. 10 lat temu, 1 listopada 2011 r., piloci Tadeusz Wrona i Jerzy Szwarc przeprowadzili udane awaryjne lądowanie samolotu Boeing 767 z awarią podwozia na lotnisku Chopina w Warszawie. 5 lat temu, 11 listopada 2016 r., po 14 latach budowy i 225 latach od podjęcia decyzji o jej wzniesieniu uroczyście otwarto Świątynię Opatrzności Bożej w Warszawie. Grudzień 40 lat temu, 11 grudnia 1981 r., rozpoczął się bezprecedensowy Kongres Kultury Polskiej. Stan wojenny przerwał jego obrady, kilku z obecnych zostało internowanych. Zgromadził wielką reprezentację ludzi kultury, odbywał się poza cenzurą. 100 lat temu, 18 grudnia 1921 r., na stadionie w Budapeszcie piłkarska reprezentacja Polski rozegrała pierwsze, oficjalne spotkanie międzypaństwowe, ulegając w towarzyskim meczu Węgrom 1:0. 40 lat temu, 13 grudnia 1981 r., kierowana przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego nielegalna Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego wprowadziła stan wojenny na terenie całego kraju. Trzy dni później, 16 grudnia, w czasie pacyfikacji przez oddziały milicji kopalni „Wujek” w Katowicach zginęło dziewięciu górników. 30 lat temu, 8 grudnia 1991 r., przywódcy trzech republik sowieckich Borys Jelcyn (Federacja Rosyjska), Stanisław Szuszkiewicz (Białoruś) i Leonid Krawczuk (Ukraina) podpisali tzw. układ białowieski, powołujący Wspólnotę Niepodległych Państw. Data ta uznawana jest za koniec istnienia ZSRS. Dla Polski moment był równoznaczny ze znalezieniem się w nowej sytuacji geopolitycznej. 30 lat temu, 16 grudnia 1991 r., w Brukseli Polska podpisała układ stowarzyszeniowy ze Wspólnotami Europejskimi. Był to jeden z najważniejszych kroków w kierunku integracji z Unią Europejską. 30 lat temu, 23 grudnia 1991 r., Sejm RP udzielił wotum zaufania Radzie Ministrów premiera Jana Olszewskiego. Był to pierwszy rząd wyłoniony przez większość parlamentarną wybraną w całkowicie demokratycznych wyborach parlamentarnych. W wygłoszonym exposé premier, jako pierwszy polski szef rządu, zapowiedział starania o wstąpienie do Wspólnot Europejskich oraz NATO.
10 listopadowych rocznic, o których trzeba pamiętać. Kategoria: Data publikacji: 01.11.2017. Autor: Redakcja. Śmierć największego polskiego króla i najsłynniejsze zwycięstwo floty I Rzeczpospolitej. Wybuch rewolucji październikowej i odzyskanie przez Polskę niepodległości. Pierwsza odsiecz Wiednia i rzeź Pragi.
1 września 2017 Tomasz Sanecki 1 września – w 1939 roku atakiem nazistowskich Niemiec na Polskę rozpoczęła się II wojna światowa. O padła pierwsza salwa z pancernika Schleswig-Holstein, który zaczął ostrzeliwać polską składnicę na Westerplatte. Do dziś jest to symbol polskiej obrony przed niemiecką agresją. Warto jednak dodać, że zanim nastąpił atak na Westerplatte już wcześniej Luftwaffe zbombardowały Wieluń o godz. miasto przy granicy polsko - niemieckiej, zaś o Niemcy rozpoczęli również bombardowanie terenów wokół mostów w Tczewie, chcąc uniemożliwić ich wysadzenie przez Polaków, co i tak nastąpiło. 2 września – w 1621 roku rozpoczęła się bitwa pod Chocimem, zakończona zwycięstwem wojsk polskich dowodzonych przez Jana Karola Chodkiewicza, który zmarł podczas oblężenia twierdzy przez wojska tureckie. 3 września – w 1939 roku Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę nazistowskim Niemcom. 4 września – w 1725 roku Maria Leszczyńska poślubiła króla Francji Ludwika XV, zostając tym samym królową Francji. 5 września – w 1812 roku rozpoczęła się bitwa pod Borodino, w której taktyczne zwycięstwo odnieśli Francuzi, którzy otwarli sobie drogę do stolicy Rosji – Moskwy. 6 września – w 1666 roku urodził się syn cara Aleksego Michajlowicza – późniejszy car rosyjski Ivan V Aleksiejewicz. 7 września – w 1939 roku skapitulowała po siedmiu dniach obrony Westerplatte. 8 września – w 1514 roku pod Orszą wojska polsko-litewskie dowodzone przez hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego pokonały wojska moskiewskie pod wodzą Iwana Czeladnina. 9 września – w 1939 roku nad Bzurą rozpoczęła się największa bitwa wojny obronnej w 1939 roku. Wojska armii Poznań generała Tadeusza Kutrzeby i Pomorze generała Władysława Bortnowskiego starły się z niemiecką 8 Armią generała Johannesa Blaskowitza i 10 Armią generała Waltera von Reichenaua - więcej w artykule Generał Tadeusz Kutrzeba – człowiek, który mógł zmienić losy kampanii wrześniowej 10 września – w 1721 roku Szwecja i Rosja zawarły pokój w Nystad, na mocy którego Szwecja utraciła na rzecz Rosji - Ingrię, Karelię z miastem Wyborg, Estonię i Inflanty. 11 września - w 2001 roku około 3 tysięcy osób zginęło w serii największych w historii ataków terrorystycznyh na World Trade Center w Nowym Yorku oraz Pentagon w Waszyngtonie, dokonanych przez członków Al-Kaidy przy użyciu uprowadzonych samolotów pasażerskich. 12 września - w 1635 roku podpisano w Sztumskiej Wsi pomiędzy Rzeczpospolitą Obojga Narodów a Szwecją rozejm, który miał obowiązywać do 1651 roku. - w 1939 roku w Abbeville premier Francji – Edouard Daladier i premier Wielkiej Brytanii – Neville Chamberlain podjęli decyzję o nie udzieleniu pomocy Polsce w walce z Niemcami. - w 1683 roku pod Wiedniem król Polski Jan III Sobieski rozgromił armię turecką 13 września - w 1195 roku doszło do bitwy pod Mozgawą pomiędzy wojskami Mieszka III Starego, Mieszka Plątonogiego i Jarosława opolskiego przeciwko Leszkowi Białemu i Romanowi Halickiemu. 14 września - w 1812 roku Napoleon Bonaparte wkroczył do opuszczonej przez Rosjan Moskwy. 15 września - w 1697 roku August II Mocny został w katedrze wawelskiej zaprzysiężony na króla Polski. 16 września – w 1668 roku abdykował, zrzekając się korony polskiej Jan II Kazimierz Waza. 17 września – w 1939 roku Związek Radziecki wypełniając układ Ribbentrop – Mołotow zaatakował terytorium Polski od wschodu. 18 września – w 1939 roku internowany przez władze estońskie polski okręt podwodny „ORP Orzeł” uciekł z portu w Tallinie. 19 września: – w 1356 roku bitwa pod Poitiers między wojskami angielskimi i francuskimi podczas wojny stuletniej. Bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk angielskich, rozbiciem sił francuskich oraz pojmaniem króla Francji Jama II Dobrego; - w 1939 roku do Gdańska przybył z wizytą Adolf Hitler. 20 września: - w 1580 roku bitwa pod Toropcem między wojskami polskimi i rosyjskimi w wyniku której wojska polskie dowodzone przez księcia Janusza Zbarskiego rozbiły armię wojewodów Dmitrija Czeremisowa i Grigorija Naszczokina; - w 1920 roku rozpoczęła się operacja niemeńska, która walnie przyczyniła się do zwycięstwa wojsk polskich podczas wojny polsko-bolszewickiej. 21 września: - w 1918 roku wojska brytyjskie rozgromiły armię turecką pod Megiddo; - w 1944 roku 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa generała Stanisława Sosabowskiego licząca ponad 1000 żołnierzy wzięła udział w operacji Market Garden. Jej celem było opanowanie mostu w holenderskiej miejscowości Arnhem. 22 września: - w 1939 roku rozegrała się bitwa pod Łomiankami, w której starły się wojska polskie i Wehrmacht; - w 1939 roku wojsko polskie we Lwowie pod dowództwem gen. Władysława Langnera skapitulowały wobec Armii Czerwonej. 23 września – w 1492 roku Jan I Olbracht został koronowany na króla Polski. 24 września – w 1676 roku wojska polskie dowodzone przez Jana III Sobieskiego pokonały pod Wojniłowem wojska Tatarów. 25 września – w 1648 roku wojska polskie zostały rozgromione pod Piławcami przez Kozaków. 26 września – w 1920 roku zakończyła się zwycięska dla Polaków bitwa nad Niemnem, w której pokonane zostały wojska Bolszewików. 27 września – w 1940 roku w Berlinie III Rzesza Niemiecka, Włochy i Japonia podpisały Pakt Trzech, który był zarówno sojuszem obronnym, jak również określał współpracę sygnatariuszy paktu. 28 września – w 1939 roku w Moskwie podpisano radziecko – niemiecki traktat o granicach i przyjaźni, potwierdzający IV rozbiór Polski. 29 września – w 1669 roku na króla Polski koronowano Michała Korybuta Wiśniowieckiego. 30 września – w 1794 roku pod Łabiszynem wojska Jana Henryka Dąbrowskiego pokonały wojska pruskie.
Kreml ustanowił granicę z Węgrami i Czechosłowacją, a także obsadził swymi garnizonami główne linie komunikacyjne w Polsce, na Węgrzech i w Rumunii. W latach 1945 – 1947 nasilił się proces stopniowego opanowywania przez komunistów życia politycznego w Europie Środkowo – Wschodniej. Społeczeństwo polskie musiało wybierać
Radomianie na drodze do niepodległościMuzeum Jacka Malczewskiego zaprasza na okolicznościową wystawę pod tytułem Radomianie na drodze do niepodległości przygotowaną z okazji 100 rocznicy odzyskania niepodległości Na wystawie prezentowane są głównie zbiory muzeum oraz eksponaty ze zbiorów Archiwum Państwowego w Radomiu2012-02-202031-05-20Wystawa historyczna Pieniądz czasu biedy? Banknoty zastępcze z lat 1914 1923Od lutego do czerwca 2019 r w salach Muzeum czynna będzie wystawa numizmatyczna Pieniądz czasu biedy? Banknoty zastępcze z lat 1914 19232008-02-202030-06-20Wystawa historyczna Wernisaż wystawy Kronika nieszawskaW Muzeum Stanisława Noakowskiego w Nieszawie zostanie otwarta wystawa Kronika nieszawska wydarzenia uroczystości święta ludzie znani zasłużeni dla Nieszawy na archiwalnych fotografiach Zapraszamy 2009-02-202030-06-20Wystawa historyczna Wystawa IkonaMuzeum Okręgowe w Koninie zaprasza na wystawę Ikona ze zbiorów własnych Ponad dwie dekady temu trzeciego listopada 1997 roku działania policji udaremniły wywiezienie ich z terytorium Polski Zgodnie z obowiązującymi przepisami Sąd Rejonowy w Koninie postanowieniem z 2011 roku przekazał je do Muzeum Okręgowego w Koninie 2008-02-202031-05-20Wystawa historyczna Galicjaner Sztetl Dni Pamięci Żydów GalicyjskichDni zostaną poświęcone zostaną Spotkaniu Tarnowskich Rodzin Żydowskich oraz rededykacji naszego cmentarza po renowacji2025-06-202026-06-20Happening historyczny Wernisaż wystawy Wrocławski Nowy Targ w Muzeum ArcheologicznymZapraszamy na uroczyste otwarcie wystawy Wrocławski Nowy Targ rytm rozwoju średniowiecznego miasta na kulturowym pograniczu w Arsenale Miejskim2007-12-202030-06-20Wystawa historyczna Mieszczaństwo głogowskie przełomu XIX XX wiekuNa przełomie XIX i XX wieku Głogów był miastem mieszczańskim Jak żyli miejscowi kupcy lekarze czy też przemysłowcy Być może w pewnym stopniu odpowie na to pytanie najnowsza wystawa głogowskiego muzeum2014-11-202031-05-20Miejsce historyczne Znak polskości Strój wiejski poznański i jego funkcja patriotycznaPoznańskie Muzeum Etnograficzne jako jedyne w Polsce posiada kolekcję stroju poznańskiego Obecnie uległ on zapomnieniu i często mylony jest ze strojem bamberskim Wystawa uświadamia jego odrębność2016-06-202029-09-20Miejsce historyczne A ślady zasypał piasek…Na wystawie prezentowana jest niezwykła kolekcja numizmatów i zabytków archeologicznych zebranych przez żołnierzy 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych oraz ks Stefana PietruszkęJabłonowskiego przechowywanych w tzw Muzeum Polskim w Jerozolimie 2009-11-202026-05-20Miejsce historyczne Znajduję starożytności bardzo piękne Antyk okiem kolekcjoneraWystawa Znajduję starożytności bardzo piękne Antyk okiem kolekcjonera obejmuje zbiory pochodzące z trzech krakowskich kolekcji Muzeum Książąt Czartoryskich Rodziny Potockich z Krzeszowic i Muzeum Narodowego w Krakowie2009-11-202031-12-20Miejsce historyczne Spacer z legendami do Zamku ChojnikJeżeli nie macie jeszcze pomysłu na niedzielne przedpołudnie to zapraszamy na pełną wrażeń wędrówkę do Zamku Chojnik!2024-11-202024-11-20Spacer historyczny Spacer historyczny: Kościuszki, Świętego LeonardaZapraszamy na spacer historyczny po ulicach Świętego Leonarda i Kościuszki. Spacer poprowadzi Krzysztof Myśliński. Zbiórka o godz. 11 na Rynku. Współorganizatorem spaceru jest Towarzystwo Przyjaciół historyczny Rok wazowskiCykl wykładów związanych z okresem panowania dynastii Wazów w Polsce pozwoli przyjrzeć się tej epoce od strony społeczno-ustrojowej, kulturowej, historycznej, archeologiczno-architektonicznej i militarnej. Wystąpieniom towarzyszyć będzie prezentacja dokumentacji fotograficznej oraz źródeł historyczny Niemiecka obrona przeciwlotnicza aglomeracji łódzkiej 1939-1945Tematem prelekcji którą wygłosi Dominik Bartłomiejczyk i Piotr Wojtasik będzie niemiecka obrona przeciwlotnicza w okolicach Łodzi podczas II wojny światowej. 2027-11-202027-11-20Wykład historyczny Początki kina w Łodzi: Filmowe projekcje i spacery3 wyjątkowe projekcje analogowe oraz 3 filmowe spacery śladami kina i filmu - zapraszamy do udziału w wydarzeniach z cyklu Początki kina w Łodzi! 2024-11-202024-11-20Historia technologii Poznaj przeszłość – oprowadzanie po Pałacu Izraela PoznańskiegoZgodnie ze staropolskim zwyczajem wieczór w wigilię św. Andrzeja to czas wróżb i odgadywania tego, co zapisał los. Wszystkich ciekawych tego, co przyniesie przyszłość, zapraszamy do odkrywania przeszłości oraz magicznych symboli podczas oprowadzania po wnętrzach Pałacu Izraela historyczne Łódzkie podwórko wczoraj i dziśSeminarium naukowe będzie podsumowaniem projektu Łódzkie podwórko – tradycja i współczesność. Łódzcy etnolodzy, historycy sztuki, przewodnicy, a także urbaniści podejmą tematy dotyczące roli, wizerunku oraz znaczenia miejskiego podwórka w przeszłości i historyczne Weekend z historią:Społeczność niemiecka w Łodzi do po wystawie stałej, podczas którego opowiemy o historii i roli społeczności Niemców w kształtowaniu życia gospodarczego, kulturalnego i społecznego w Łodzi do 1939 historyczna Weekend z historią: Kościół Ewangelicko-Reformowany w ŁodziPodczas spotkania przedstawiona zostanie historia oraz zwyczaje religijne wyznawców kościoła ewangelicko-reformowanego. Wykład uzupełni materiał ikonograficzny dotyczący dziejów kościoła w historyczny Zwiedzanie z kustoszem Zamku w JanowcuMuzeum Nadwiślańskie zaprasza do Oddziału Zamek w Janowcu na specjalne zwiedzanie ekspozycji muzealnych z kustoszem. Będzie to wyjątkowa okazja, aby poznać dzieje dawnej twierdzy, odkryć tajemnice jego mieszkańców, a nawet dowiedzieć się jakie duchy straszą w okolicy2029-11-202029-11-20Wystawa historyczna Wystawa cukiernic i lichtarzyOd początku listopada - po częściowym przearanżowaniu przestrzeni parteru - możemy oglądać w siedzibie oddziału Muzeum Sztuki Złotniczej (Rynek 19), ekspozycję stałą tego oddziału rozszerzoną o prezentację obrazującą przegląd historyczny przemian form i dekoracji polskich sreber od końca XVIII do początku XX w, na przykładzie cukiernic i historyczna Polskie miasta wobec totalitaryzmówNiemiecka Kulturpolitik (1939–1945) wobec dziedzictwa kulturowego Polski (archiwa, biblioteki, muzea, przestrzeń historyczna) – spotkanie z cyklu Polskie miasta wobec totalitaryzmów. 2028-11-202028-11-20Spotkanie historyczne Od PRL do III RP 1989-1990Ogólnopolska konferencja naukowa Od PRL do III RP (1989–1990). Wybór między legalizmem a naukowo-historyczna Koło Polaków z Indii 1942 - 1948Prezez IPN dr Jarosław Szarek zaprasza na dyskusję wokół dokumentów dotyczących losów polskich uchodźców w obozach w Indiach podczas II wojny historyczne Rola Kościoła w demokratycznym świecieDyskusja Rola Kościoła w demokratycznym świecie na tle doświadczeń historyczne Jedno z moich imion brzmi życieSerdecznie zapraszamy na spotkanie z weteranami II wojny światowej i promocję książki Jedno z moich imion brzmi życie, w której zebrano ich wspomnienia. 2025-11-202025-11-20Spotkanie historyczne Historia fabryki porcelany w ĆmielowieHistoria fabryki porcelany w Ćmielowie ilustrowana zabytkami z kolekcji Muzeum Narodowego w Kielcach2024-11-202024-11-20Historia technologii Prof. Adamczyk oprowadza po wystawieZapraszamy na oprowadzanie po nowej wystawie czasowej Zygmunt Wasilewski - Stefan Żeromski. Korespondencja wzajemna. Spotkanie poprowadzi prof. Zdzisław Jerzy Adamczyk – badacz życia i twórczości pisarza. Poruszona zostanie kwestia wzajemnych relacji Wasilewskiego i Żeromskiego, ich wieloletnich kontaktów i historyczna Sobotni poranek w Muzeum: Żywa lekcja historiiZapraszamy na Sobotni poranek w Muzeum. Żywa lekcja historii - żołnierze II wojny światowej na przykładzie 9 Pułku Strzelców Konnych z rodzinne Wirtualny spacer po zabytkowej ChojnieZapraszamy na wirtualny spacer po zabytkach Chojny z Michałem historyczne Konferencja August CieszkowskiZapraszamy do udziału w konferencji naukowej August Cieszkowski - filozof, polityk, prekursor edukacji rolniczej2028-11-202029-11-20Konferencja naukowo-historyczna Zbrodnia, obławy i współpraca. Sowieci wobec PolakówZapraszamy do Muzeum Narodowego w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy na spotkanie z dr Łukaszem Adamskim, współautorem dwutomowego zbioru Wołyń i Galicja Wschodnia pod okupacją niemiecką 1943–1944, Wołyń i Galicja Wschodnia za drugiego Sowieta (autorzy dr Łukasz Adamski, dr hab. Grzegorz Hryciuk) oraz Miotła historyczna Legionów droga do NiepodległościSerdecznie zapraszamy do Miejskiego Centrum Kultury w Skarżysku-Kamiennej do odwiedzania wystawy Legionów droga do Niepodległości2004-11-202028-11-20Wystawa historyczna Centralny Okręg PrzemysłowyNa wystawie można zobaczyć jak się tworzyła oraz jak była wcielana w życie idea COP. Ukazane są największe inwestycje kieleckiego okręgu przemysłowego oraz produkty które tworzono w zakładach historyczna Sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyjskaPrzedstawione zostaną najważniejsze zabytki sztuki wczesnochrześcijańskiej, takie jak rzymskie katakumby czy mauzoleum Konstancji oraz sztuki bizantyjskiej. Prelegent scharakteryzuje także najistotniejsze zjawiska w sztuce tego okresu na wybranych przykładach malarstwa, rzeźby i architektury omawianych historyczny Dłutem po mapie IISpacer po mieście prowadzony przez Barbarę Andruszkiewicz, kuratorkę wystawyWyrzeźbiony historyczny Współczesność i historia. Medalierstwo europejskie 1800–1889Na ekspozycji pokazane zostaną medale zaprojektowane i zrealizowane w XIX w. przez czołowych medalierów i historyczna Chłopak z Wehrmachtu. Żołnierz AndersaSerdecznie zapraszamy 28 listopada 2019 r. w Muzeum Śląska Opolskiego na spotkanie autorskie z Kamilem Kartasińskim, autorem książki Chłopak z Wehrmachtu. Żołnierz historyczne Miasto garnizonowe, czy garnizon w mieście?Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Opolu wraz z Archiwum Państwowym w Opolu oraz Muzeum Śląska Opolskiego serdecznie zapraszają na spotkanie z cyklu: Kultowe miejsca Opola2026-11-202026-11-20Spotkanie historyczne Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografiiZapraszamy na promocję książki Wiesława Dziubka i Wojciecha Kominiaka pt.: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce i fotografii w czasie II wojny światowej. 2026-11-202026-11-20Książka historyczna Bielskie spotkania z historią najnowsząZapraszamy na spotkanie poświęcone Annie Walentynowicz. Spotkanie poprowadzi Artur Kasprzykowski. 2025-11-202025-11-20Spotkanie historyczne Kultura, mentalność, nauka na przełomie XIX i XX wiekuTowarzystwo Naukowe Doktorantów Wydziału Historycznego UJ serdecznie zaprasza na spotkanie naukowe, w ramach którego dr hab. Tomasz Pudłocki, prof. UJ podzieli się ze słuchaczami swoimi refleksjami na temat badań nad kulturą, mentalnością i nauką w XIX i XX wieku w ostatnich latach. 2027-11-202027-11-20Wykład historyczny Seminarium Towarzystwa Naukowego DoktorantówMgr Karol Skrzypczak z Uniwersytetu w Orleanie zaprezentuje nam swoje badania. Tytuł wystąpienia: Louis et le loup. Ludwik i wilk. Mysl polityczna i wyobrazenia polityczne poznego sredniowiecza w iluminowanych kodeksach Usprawiedliwienia ksiecia historyczny
iNdfQZN. 404mxrtqpi.pages.dev/68404mxrtqpi.pages.dev/59404mxrtqpi.pages.dev/75404mxrtqpi.pages.dev/56404mxrtqpi.pages.dev/85404mxrtqpi.pages.dev/35404mxrtqpi.pages.dev/70404mxrtqpi.pages.dev/85
ważne wydarzenia historyczne w październiku